Όπως είναι γνωστό, η εργασία, κατά κανόνα, αποτελεί βασική πηγή εισοδήματος, αλλά και βασικό στοιχείο της ταυτότητας του ατόμου. Επιπλέον, είναι χώρος ανάπτυξης κοινωνικών επαφών και δεξιοτήτων, ενώ, ταυτόχρονα, αποτελεί πεδίο δράσης και δημιουργίας. Τέλος, θα ήταν μεγάλη παράλειψη να μην αναφερθεί η πνευματική διάσταση που αφορά στην εξασθένηση των παθών, με παράλληλη ανάπτυξη των αρετών, αφού, όπως είναι γνωστό: ‘αργία μήτηρ πάσης κακίας’.
Η οργάνωση δομών απασχόλησης για ανθρώπους με αναπηρίες, εκ των πραγμάτων εμπεριέχει εγγενείς δυσκολίες, κυρίως αναφορικά με την οικονομική τους βιωσιμότητα. Οι διευκολύνσεις που παρέχει, όμως, η πολιτική της κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας, όπως αυτή μπορεί να εφαρμοστεί μέσα από την κοινωνική επιχειρηματικότητα, φαίνεται ότι μπορεί να αποτελέσει την βάση για την ανάπτυξη δομών απασχόλησης για ανθρώπους με αναπηρία.
Ωστόσο, είναι πολύ σημαντικό να γνωρίζουμε ότι κατά την διαδικασία αυτή ενδέχεται να προκύψουν διάφορα ζητήματα, τα οποία κάποιες φορές μπορεί να είναι απρόβλεπτα και να επηρεάσουν είτε θετικά είτε αρνητικά το αποτέλεσμα της δουλειάς μας. Για τον λόγο αυτό είναι πολύ σημαντικό να είμαστε προσεκτικοί στις κινήσεις μας, ενημερωμένοι πλήρως για όλα τα δεδομένα και σίγουροι για τις αποφάσεις μας. Αυτό επιβεβαιώνει την ρήση μιας κυρίας που ασχολήθηκε για αρκετά χρόνια με επιχειρήσεις και έχει πει ότι: ‘το επιχειρείν είναι 95% έρευνα και μελέτη και 5% πράξη’.
Σε κάθε περίπτωση, έχει αποδειχθεί ότι, παρά τις αντιξοότητες, μια ομάδα ανθρώπων που χαρακτηρίζεται από υπευθυνότητα, συνέπεια, δέσμευση, γνώση και εμπειρία μπορεί να οργανώσει ένα παραγωγικό εργαστήριο, το οποίο να έχει οικονομική αυτοτέλεια, να παρέχει ένα -τουλάχιστον συμπληρωματικό-εισόδημα στα μέλη του και να συνεισφέρει, γενικά, στην οικονομία.
Παρακάτω, ακολουθούν οδηγίες για το πώς μπορεί οποιοσδήποτε να οργανώσει ένα προστατευμένο εργαστήριο, στο πλαίσιο της κοινωνικής οικονομίας. Οι οδηγίες αυτές ίσως φανούν υπερβολικές σε κάποια σημεία, αλλά βασίζονται στην παραπάνω ρήση και αποσκοπούν στην όσο το δυνατόν αρτιότερη προετοιμασία και οργάνωση, ώστε να ελαχιστοποιηθούν οι πιθανοί κίνδυνοι.
Βήμα 1ο: Διερεύνηση πόρων
Αναζητούμε επιχειρήσεις που έχουν κλείσει, αλλά υπάρχει έστω μέρος του εξοπλισμού και της υποδομής. Είναι πολύ πιθανό, ο εξοπλισμός και η υποδομή να μπορούν να χρησιμοποιηθούν ξανά, ίσως μετά από κάποια συντήρηση και φροντίδα. Ας μην ξεχνάμε ότι κάποιοι άνθρωποι δαπάνησαν μεγάλα ποσά γι αυτούς τους υλικούς πόρους, οι οποίοι, αν δεν αξιοποιηθούν, ενδέχεται να καταλήξουν σε μάντρες ή σε ανακύκλωση.
Αναζητούμε τους ιδιοκτήτες των επιχειρήσεων που προαναφέραμε. Οι άνθρωποι αυτοί έχουν μια μεγάλη γνώση και εμπειρία πάνω στο αντικείμενο με το οποίο έχουν ασχοληθεί. Συζητούμε μαζί τους για την προοπτική αναβίωσης της συγκεκριμένης επιχείρησης, στο πλαίσιο της κοινωνικής οικονομίας.
Επιπλέον, μπορούμε να ερευνήσουμε τυχόν δεξιότητες που έχουμε αναπτύξει, τόσο εμείς όσο και οι λοιποί ενδιαφερόμενοι. Για παράδειγμα, άνθρωποι που γνωρίζουν παραδοσιακές συνταγές, διάφορες τέχνες ή τρόπους καλλιέργειας διαφόρων φυτών συμπεριλαμβάνονται στους ανθρώπινους πόρους.
Μια καταγραφή, λοιπόν, των υλικών και των ανθρώπινων πόρων είναι το πρώτο βήμα που μπορεί να μας δώσει μια εικόνα για τα επόμενα.
Βήμα 2ο: Διερεύνηση Ευρωπαϊκού θεσμικού πλαισίου
Η Ευρωπαϊκή Ένωση, τα τελευταία χρόνια, έχει θέσει ως προτεραιότητα την ανάπτυξη της κοινωνικής οικονομίας. Η Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Παρόχων Υπηρεσιών για Ανθρώπους με Αναπηρίες (EASPD) αφιερώνει μεγάλο μέρος της δραστηριότητάς της σε αυτό τον τομέα. Το 2009 διατύπωσε την Διακήρυξη της Θεσσαλονίκης, αναφορικά με απασχόληση των ανθρώπων με αναπηρίες, ενώ το 2014 επικαιροποίησε την πολιτική της σε αυτό τον τομέα με την Διακήρυξη της Απασχόλησης.
Βήμα 3ο: Διερεύνηση Εθνικού θεσμικού πλαισίου
Στην Ελλάδα δύο είναι οι βασικοί νόμοι που αφορούν την κοινωνική οικονομία. Ο Ν. 4019/11, και ο Ν. 4430/16. Φυσικά, υπάρχουν και άλλοι νόμοι που σχετίζονται, αλλά οι δύο προαναφερθέντες παραπέμπουν με ακρίβεια σε αυτούς. Το σημαντικό, στην προκειμένη περίπτωση, είναι ότι το θεσμικό πλαίσιο της κοινωνικής οικονομίας στην Ελλάδα είναι αρκετά σαφές. Έτσι, οι ενδιαφερόμενοι, που θα έχουν διαβάσει και κατανοήσει τους παραπάνω νόμους, θα έχουν μια αρκετά ξεκάθαρη εικόνα των δικαιωμάτων και των υποχρεώσεών τους, καθώς και της γραφειοκρατίας, την οποία θα χρειαστεί να αντιμετωπίσουν.
Βήμα 4ο: Ανταλλαγή ιδεών και επιλογή
Αφού έχουμε εξερευνήσει τους υλικούς και ανθρώπινους πόρους και έχουμε κατανοήσει το θεσμικό πλαίσιο που καθορίζει το πεδίο δράσης μας, μπορούμε να οργανώσουμε μια συνάντηση ή μια σειρά συναντήσεων με όλα τα μέλη της ομάδας προκειμένου να καταλήξουμε στην επιχειρηματική ιδέα που θα υλοποιήσουμε στο πλαίσιο της κοινωνικής οικονομίας. Εδώ αναπτύσσονται όλες οι ιδέες, τα δυνατά και αδύνατα σημεία τους, οι πιθανές ευκαιρίες και οι πιθανές απειλές (ανάλυση swot).
Βήμα 5ο: Κατάρτιση επιχειρηματικού πλάνου-ολοκλήρωση προετοιμασίας
Αφού έχουμε εξερευνήσει τους διαθέσιμους πόρους, κατανοήσει το θεσμικό πλαίσιο και καταλήξει στην επιχειρηματική ιδέα, είμαστε στο σημείο να αρχίσουμε να καταρτίζουμε το πλάνο που αφορά στην επιχειρηματική στρατηγική μας. Οι κατευθυντήριες ερωτήσεις μπορούν να μας βοηθήσουν να βάλουμε σε μεγαλύτερη τάξη τις σκέψεις μας. Αυτό το αρχικό πλάνο είναι πολύ σημαντικό να το συμπληρώσουμε, γιατί θα μας βοηθήσει να εντοπίσουμε τυχόν προβλήματα που δεν εντοπίσαμε πριν. Αν οι απαντήσεις των ερωτήσεων μας δείξουν ότι είμαστε στο σωστό δρόμο, καλό είναι να προχωρήσουμε σε ένα πιο λεπτομερές και ακριβές επιχειρηματικό πλάνο, στο οποίο θα συμπεριληφθούν πολλές λεπτομέρειες που δεν έχουν συμπεριληφθεί στις κατευθυντήριες ερωτήσεις.
Στο σημείο αυτό είναι χρήσιμο να γνωρίζουμε τους ανθρώπους με αναπηρία που θα απασχοληθούν στο εργαστήριο. Καλό είναι, στο επιχειρηματικό πλάνο να έχουν προστεθεί τα προφίλ θέσεων εργασίας των δυνητικών εργαζομένων. Αν δε, οι δυνητικοί εργαζόμενοι έχουν μελετήσει τα ‘8 βήματα προς την εργασία‘, είναι βέβαιο ότι θα υπάρξει πιο αρμονική συνεργασία.
Βήμα 6ο: Τελική συγκρότηση ομάδας
Είναι αυτονόητο ότι τα παραπάνω βήματα απαιτούν αρκετό χρόνο και προσπάθεια. Κατά την διάρκεια αυτής της διαδικασίας, είναι πολύ πιθανόν η ομάδα των συμμετεχόντων να αλλάξει σύνθεση αρκετές φορές. Στο σημείο αυτό, λογικά, θα έχει ολοκληρωθεί αυτή η ζύμωση και θα έχει διαμορφωθεί η τελική της σύνθεση. Είναι σημαντικό, η ομάδα να πραγματοποιεί συχνές συναντήσεις, να συζητάει με κάθε λεπτομέρεια τα τυχόν ζητήματα που προκύπτουν, αλλά, επίσης να αναπτύσσει κοινωνικές επαφές μεταξύ των μελών.
Βήμα 7ο: Προσομοίωση
Πριν προχωρήσει η ομάδα στην δημιουργία του εργαστηρίου με την μορφή κοινωνικού συνεταιρισμού, στο πλαίσιο της κοινωνικής οικονομίας, όπως έχει σκιαγραφηθεί παραπάνω, είναι σημαντικό να κάνει μερικές ‘ασκήσεις προσομοίωσης’. Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να αρχίσει να παράγει τα προϊόντα που έχει αποφασίσει και να τα διαθέτει, αρχικά δωρεάν, σε δυνητικούς καταναλωτές, καταγράφοντας τις εντυπώσεις τους. Η προσομοίωση θα πρέπει να περιλαμβάνει όλες τις δραστηριότητες. Η διαδικασία αυτή θα μας δείξει τυχόν παραμέτρους που έχουν ξεφύγει σε προηγούμενα στάδια και ενδέχεται να επηρεάσουν σε κάποιο βαθμό την πορεία του συνεταιρισμού. Η προσομοίωση ενδέχεται να μας οδηγήσει να επαναξιολογήσουμε αποφάσεις που πήραμε σε προηγούμενα στάδια.
Βήμα 8ο: Τελικές αποφάσεις-Δημιουργία συνεταιρισμού
Τώρα, πλέον η ομάδα έχει τις απαραίτητες γνώσεις και εμπειρίες, έχει λάβει τελικές αποφάσεις και είναι έτοιμη να μπει στον στίβο! Θεωρείται ότι έχουν διαμορφωθεί οι προϋποθέσεις να ‘βγει εκεί έξω’ και να σταθεί επάξια. Η επιλογή νομικού συμβούλου, η δημιουργία καταστατικού, η κατάθεσή του στις αρμόδιες υπηρεσίες, η επιλογή λογιστή, η έναρξη στην εφορία, η θεώρηση βιβλίων και στοιχείων, το άνοιγμα τραπεζικού λογαριασμού αποτελούν απαραίτητες γραφειοκρατικές διαδικασίες, που αφορούν στην υλοποίηση, πλέον, του σχεδίου μας.
Παρακάτω υπάρχουν σύνδεσμοι που αφορούν τόσο αρχές και υπηρεσίες, όσο και καλές πρακτικές που έχουμε συλλέξει μέχρι σήμερα.
ΚΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ!!!
Greek 
English